Parasal sıkılaştırma ile ekonomide yavaşlamasının göstergelere etkisini QNB Finansbank ekonomistleri Ekonomi Stres Endeksi ile ölçtü. Ekonomik stres bu dönemde bireylerde etkisi arttı şirketlere ise sınırlı yansıdı.
Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine göre, enflasyonu düşürmeyi hedefleyen sıkı para politikası çerçevesinde yavaşlayan iç talep ekonomik aktörlere farklı yansıyor. QNB Finansbank ekonomistlerinin hazırladığı Ekonomi Stres Endeksi sıkılaştırmanın bireysel tarafta etkisini daha belirgin gösterdiğini şirketlere ise henüz sınırlı yansıdığını ortaya koydu. Önümüzdeki dönemde ise endekste daha belirgin yükseliş öngörülüyor.
Merkez Bankası ve ekonomi yönetiminin enflasyonu düşürme amacıyla geçen yıl hazirandan bu yana sıkı para politikası uyguluyor. QNB Finansbank ekonomistleri Erkin Işık, Deniz Çiçek, Kaan Özçelikkale, parasal sıkılaştırma ile bu yılın ilk çeyreğinde güçlü seyreden ekonomik aktivitenin ve talebin zayıflaması, bu sayede de fiyat baskılarının yumuşaması hedeflendiğini kaydederek bu yavaşlamanın, tahsili gecikmiş alacak, protestolu senet, karşılıksız çek, işsizlik oranı gibi ekonomideki stres düzeyini yansıtan göstergelerde bozulmaya yol açması beklendiğini belirtti. Ekonomistler ekonomide stres düzeyini yansıtan göstergelerde nasıl bir bozulmaya yol açtığını takip etmek için göstergeleri toplulaştırarak ‘Ekonomi Stres Endeksi’ni oluşurdu.
BİREYSEL GÖSTERGELERDE DAHA NET BOZULMA
QNB Finansbank ekonomistleri tarafından yapılan hesaplamaya göre, özellikle bireysel taraftaki göstergelerde bozulma olmaya başladığı gözlendi. Ödenmemiş bireysel kredi kartı adedi mart ayı itibarı ile tarihsel ortalamasının 1.5 standart sapma üzerine çıktı. Ki bu da 2021 son çeyreğinden beri en yüksek seviyeye işaret ediyor. Ödenmemiş bireysel kredi adedi ise ocak ayında 1 standart sapmaya kadar yükseldikten sonra, son aylarda gerileyerek mart ayında ortalamanın 0.4 standart sapma üzerinde gerçekleşti. İstihdam tarafında ise, işsizlik oranı tarihsel ortalamaların 1.2 standart sapma altında bulunuyor. Eksik istihdam ve potansiyel işgücünü de dikkate alan geniş tanımlı işsizlik oranı olan atıl istihdam oranı ise tarihsel ortalamanın 1.4 standart sapma üzerinde. Bu göstergelerin ortalaması olarak QNB Finansbank ekonomistlerinin tanımladığı bireysel taraftaki ekonomi stres endeksi tarihsel ortalamaların 0.5 standart sapma üzerine çıktı. Bu endeks geçmişte, özellikle 2018 yılı ortalarındaki belirgin parasal sıkılaşma sonrasında 0.9’a kadar yükselmişti.
SINIRLI SIKILAŞMA
Şirketler tarafındaki göstergeler ise genel olarak para politikasındaki sıkılaşmanın etkilerinin henüz sınırlı olduğunu gösterdi ekonomistlerin hesaplamalarıyla. Son aylarda karşılıksız çeklerin toplam ibraz edilen çek sayısına oranı bir miktar yükselse de mart ayı itibarı ile bulunulan seviye, tarihsel ortalamaların 0.8 standart sapma altında kaldı. Protestolu senet, kapanan şirket oranı, takipteki alacak oranı gibi göstergeler ise tarihsel olarak en düşük değerlerinde seyretti. Bu göstergelerin ortalamasını yansıtan şirketler taraftaki ekonomi stres endeksi ise, son aylarda hafif yükseliş gösterse de tarihsel ortalamanın 1.3 standart sapma altında kaldı.
QNB Finansbank ekonomistleri sonuç olarak, son dönemdeki parasal sıkılaştırma bireysel tarafta etkisini daha belirgin göstermeye başlarken, şirketler tarafındaki yansımanın şimdilik sınırlı kaldığına işaret etti. Bu iki endeksin ortalamasını yansıtan ekonomi stres endeksinin, son dönemdeki artışa karşın, halen tarihsel ortalamanın altında seyrettiğini vurgulayan ekonomistler, hatta şubat ve mart aylarında bir miktar gevşeme olduğunu dile getirdi. Ekonomistler önümüzdeki dönemde ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın belirginleşmesi ile ekonomi stres endeksinde daha belirgin yükseliş olabileceğini düşündüklerini vurguladı.
ENDEKS HANGİ VERİLERDEN OLUŞTURULDU
QNB ekonomistlerinin endekse ilişkin yayınladıkları bültende veri olarak, bireysel tarafta Türkiye Bankalar Birliği’nin risk merkezinin aylık olarak yayınladığı ödenmemiş bireysel kredi ve kredi kartı adetleri ile TÜİK’in yayınladığı işsizlik ve atıl istihdam oranlarını kullandıklarını belirtti. Şirketler tarafında ise, protestolu senet adedi, karşılıksız çeklerin ibraz edilen çek adedine oranı, TOBB’un yayınladığı kapanan şirket sayısının açılan şirket sayısına oranı (mevsimsel düzeltilmiş) ve takipteki alacaklar oranını takip ettiler. Ekonomistler farklı değer aralıklarındaki verileri karşılaştırılabilir hale getirebilmek için verinin uzun vadeli ortalamasından kaç standart sapma altında veya üstünde olduğunu yansıtan standart skor (Z-score) değerlerini hesapladı. Tüm verilerin son yayım tarihi ise mart oldu.
patronlardunyasi.com
